نافله باران

نخستین کنگرهٔ شاعران حوزه در سال ۱۳۶۸ به سوگواره شاعران برای امام خمینی (ره) تبدیل شد

روز ۱۳ خرداد ۱۳۶۸ روز نخست کنگره‎‌‎ای بود به‌ نام کنگرهٔ شعر طلاب که در مشهد برگزار می‎‌‎شد. کنگرهٔ شعر طلاب در حقیقت برایند جلسه‎‌‎هایی بود که در سال‎‌‎های پس از انقلاب اسلامی در قم و مشهد برگزار می‎‌‎شد. شمار کسانی که از سر دلبستگی به اسلام و انقلاب اسلامی، به‌ جای دانشگاه، تحصیل در حوزهٔ علمیه را انتخاب کرده بودند، در دههٔ شصت فزونی گرفت. در این میان جمعی نیز اهل ادبیات و شعر بودند و حالا آن‎‌‎قدر شده بودند که بتوانند کنگره‎‌‎ای مستقل برای خود داشته باشند.

نخستین کنگره با پیام حضرت آیت‎‌‎الله خامنه‎‌‎ای- رئیس‎‌‎جمهور وقت- آغاز شد. عصر روز نخست کنگره خبر حال نامساعد امام خمینی (ره) رسید و ارکان کنگره را متزلزل کرد. صبح فردا خبر رحلت امام (ره) آمد، برگزار‎‌‎کنندگان تصمیم گرفتند به جای تعطیلی کنگره، آن را به سوگواره‎‌‎ای برای امام (ره) تبدیل کنند. نام کنگره به «سوگ آفتاب» تغییر کرد و به نخستین جلسهٔ ادبی در سوگ امام‌خمینی(ره) تبدیل شد. سروده‎‌‎هایی که بعد در کتاب «نافله‌ باران» گرد آمده‎‌‎اند نخستین سروده‎‌‎ها در سوگ امام (ره) به شمار می‎‌‎روند و آغازگر سوگ‌‎‌‎سروده‎‌‎هایی که بخشی از ادبیات انقلاب اسلامی است.

کنگرهٔ شعر حوزه در سال‎‌‎های بعد نیز ادامه پیدا کرد و کنگرهٔ شعر و قصهٔ طلاب نام گرفت و شاعران حوزوی کار خود را ادامه دادند. شاعران حوزه حلقه‎‌‎ای ذیل جریان شعر انقلاب اسلامی محسوب می‎‌‎شوند.
شاعرانی که در دهه‎‌‎های شصت و هفتاد ذیل حلقهٔ شاعران حوزهٔ علمیه قرار می‎‌‎گیرند جمع متنوعی را شامل می‎‌‎شوند. بسیاری از آنها دیگر حوزوی محسوب نمی‎‌‎شوند و تنها سال‎‌‎هایی را مشغول تحصیل در حوزهٔ علمیه بوده‎‌‎اند، مثل علیرضا قزوه، هادی سعیدی کیاسری، عبدالرضا رضایی‎‌‎نیا، صادق رحمانی، سیدباقر میرعبداللهی‌، صابر امامی‌، محمدرضا ترکی، یدالله گودرزی، مجتبی تونه‎‌‎ای و… اما حلقه شاعران حوزه‎‌‎های علمیه سال‎‌‎های زیادی، دست‎‌‎کم نزدیک به یک دهه، از حلقه‎‌‎های جدی ذیل جریان شعر انقلاب اسلامی بوده است و شمار شاعران صاحب‎‌‎سبک در میانشان کم نیست. مثل صادق رحمانی که بیشتر هایکوهای کوتاه نیمایی می‎‌‎گوید و طبیعت‎‌‎گرایی منحصربه‎‌‎فرد او که ناظر به اقلیم جنوب است، او را از دیگر هایکوسرایان ایران متمایز می‎‌‎کند یا عبدالرضا رضایی‎‌‎نیا که صاحب مجموعه‎‌‎ای پربرگ‎‌‎و‎‌‎بار در شعر و نقد و ترانه و ترجمه است و منظومهٔ «فرشته بفرستید» او یکی از منظومه‎‌‎های متفاوت شعر جنگ محسوب می‎‌‎شود یا احمد شهدادی، شاعر خلوت‎‌‎گزیده که یکی از نوگرایان جریان غزل در سال‎‌‎های آغازین دههٔ هفتاد است و ‎‌‎غزل‎‌‎های عاشقانهٔ او اغلب درونمایه‎‌‎های فلسفی دارند.

بعضی از شاعران حوزوی جریان ادبیات در حوزه‎‌‎های علمیه را پی گرفتند و امروز ویراستاران و استادان ادبیاتی صاحب‎‌‎نام محسوب می‎‌‎شوند مثل سیدابوالقاسم حسینی (ژرفا) و احمد شهدادی. شماری از آنها ادبیات کودک و نوجوان را دنبال کردند مثل تقی‎‌‎ پورمتقی و محمود پوروهاب و… اندکی از ایشان نیز به کسوت روحانیت درآمدند و هنوز هم مشغول تدریس و تحصیل‎‌‎ در حوزه‎‌‎اند مثل سیدابوالقاسم حسینی ژرفا و محسن حسن‎‌‎زاده لیله‎‌‎کوهی و…

کنگرهٔ شعر حوزه محل گردآمدن شاعران اهل افغانستان نیز بوده است، بسیاری از شاعران افغانستان سال‎‌‎هایی را در حوزه‎‌‎های علمیه تحصیل کرده‎‌‎اند، از ابوطالب مظفری، فضل‎‌‎الله قدسی، قنبرعلی تابش، نادر احمدی و محمدشریف سعیدی تا حمید مبشر، بشیر رحیمی، سیدرضا محمدی، سیدحسن مبارز و…

اما مهم‎‌‎ترین شاعر حوزوی از ابتدا تا امروز زکریا اخلاقی است. او شکلی از غزل شهودی را دنبال می‎‌‎کند که در همزیستی با طبیعت و نگاه حکمی به پدیده‎‌‎های طبیعی و کشف لحظه‎‌‎های ناب در خلوت شاعر پدید می‎‌‎آید. در عین حال او شاعری بومی است که از کویر می‎‌‎آید و از عناصر زندگی کویری نیز در شعر بهره می‎‌‎برد، البته همهٔ این اشیا در خدمت نگاه حکمی او قرار می‎‌‎گیرد. شعرهای زکریا اخلاقی آکنده از واژه‎‌‎هایی مثل شرقی و مشرقی اشراق و… است که شناسنامهٔ شعرهای او شده. شعر زکریا اخلاقی محصول سفرهای مکرر از خلوت شاعر به جهان بیرون و کشف دوبارهٔ جهان و بازگشت دوباره به خلوت درون شاعر است. نحوهٔ انتخاب واژه‎‌‎ها، چیدمان کلمه‎‌‎ها و نوع ترکیب‎‌‎سازی‎‌‎ها در شعر اخلاقی در نهایت دقت انجام می‎‌‎شود. شمار غزل‎‌‎های منتشر شده از زکریا اخلاقی در سال‎‌‎های اخیر انگشت‎‌‎شمار است، اما تمایز و تشخص او به‎‌‎اندازه‎‌‎ای است که همین اندک‎‌‎ غزل‎‌‎ها او را به شاعری صاحب‎‌‎سبک تبدیل کرده است.

منبع: روزنامه همشهری - ۳۰ آذر ۱۳۹۹

پاسخ دهید